Sensoryzmy dziecka z autyzmem

Zmysł

Rodzaj zaburzenia sensorycznego

Opis przykładowego zachowania zaburzonego dziecka

Dotyk (taktylizmy)

Nadwrażliwość

-unikanie dotyku drugiej osoby;

-dziecko nadwrażliwe wybiera miękkie, pluszowe zabawki i używa ich raczej do głaskania i delikatnego łaskotania swojego ciała;

-dziecko samo się głaszcze i łaskocze; lubi własny dotyk- delikatny i rytmiczny;

-dzieci nadwrażliwe mogą sprawiać problem przy ubieraniu- nie chcą nosić ubrań zbyt szorskich lub krępujących ruchy;

-nadwrażliwe dziecko nie znosi różnic temperatur i ciśnienia;

Podwrażliwość

-dziecko może doznać poważnych obrażeń i nie płakać;

-nie zwraca uwagi na siniaki i skaleczenia;

-dziecko gryzie, wkuwa w ręce szpilki, żeby sprawić sobie przyjemność;

-poważne taktylizmy odbierane są przez obserwatorów jako autodestrukcyjne;

-jeśli dziecko podwrażliwe dotykowo skaleczy jakąś część ciała, potrafi ciągle dłubać przy ranie, nie dopuszczając do jej zagojenia;

Biały szum

-dziecko drapie się po ciele, jakby swędziały je miejsca po ukąszeniu komarów;

-dzieci z „białym szumem” są ofiarami „wybuchów taktylizmów”- uderzania i bicia siebie i innych;

-po wybuchu następuje okres względnego spokoju;

Węch (smelizmy)

nadwrażliwość

-dziecko czuje „zapachy wizytówki” ludzi i nawet po ich wyjściu z pomieszczenia nadal odczuwa ich zapach;

-dziecko nadwrażliwe czuje zapachy, których nie możemy wykryć, pochodzące ze źródeł bardziej oddalonych niż przypuszczamy, np. z sąsiednich pomieszczeń;

-wiele nadwrażliwych węchowo dzieci wymiotuje lub ma mdłości na zapach własnego moczu, odmawia więc oddania moczu i stolca dopóki może się powstrzymać;

-dziecko cierpiące na nadwrażliwość węchową stawia opór próbom brania go na ręce i przytulania;

-dziecko nie pozwoli na nakarmienie go potrawą, która zbyt mocno pachnie;

Podwrażliwość

-dziecko podwrażliwe węchowo poszukuje silnych wrażeń zapachowych;

-największą radość sprawia dziecku przebywanie w towarzystwie silnych, znajomych zapachów (często jest zapach kału i moczu);

-dzieci obwąchują każdą nową rzecz i człowieka;

-dziecko, które ma stale ręce mokre od śliny jest zazwyczaj zbyt mało wrażliwe węchowo (ślina w kontakcie ze skórą tworzy ostry, nieco kwaśny zapach);

Biały szum

-dziecko cierpiące na biały szum często nie może zdecydować czy iść w stronę źródła zapachu czy uciekać;

-często zasłania ręką usta i nos, a potem dmucha w kierunku nosa, aby poczuć zapach własnego oddechu;

-dziecko z białym szumem w zakresie doznań węchowych hiperwentyluje się poprzez głęboki oddech, jakby chciało przeczyścić kanały nosowe;

-jeśli dziecko ma katar jest napięte i niespokojne;

Słuch (defizmy)

Nadwrażliwość

-często dzieci nadwrażliwe słuchowo bardzo dobrze znoszą hałas, który same „produkują”, natomiast dźwięki cudzej aktywności są dla nich nieprzyjemne;

-dziecko ucieka od dźwięków i hałasów poprzez zatykanie uszu lub ignorancję; ignorancja polega na „wyłączeniu dźwięków w mózgu”, przez co często dzieci są diagnozowane jako niedosłyszące lub głuche;

-dziecko nadwrażliwe słuchowo często słyszy dźwięki, które do naszego ucha nie docierają (np. szepty za ścianą, obieraczka do ziemniaków w kuchni);

-dziecko nadwrażliwe w sferze defizmów boi się zwierząt, ponieważ są głośne, a przede wszystkim nieprzewidywalne;

-wg Delacato szczególną torturą dla dziecka nadwrażliwego słuchowo jest strzyżenie włosów; dziecko nie tylko panicznie boi się szczęku nożyczek, ale przeraża je również dźwięk maszynki elektrycznej nad uchem;

-do tej kategorii należą „uciekające dzieci”- gdy zawodzą sposoby ucieczki od dźwięków, tj. zasłanianie uszu, chowanie się, oddalanie od źródła dźwięku, dzieci uciekają jak najdalej od nieprzyjemnych bodźców;

Podwrażliwość

-dla dziecka ze zbyt małą wrażliwością słuchową świat jest zbyt cichy;

-dziecko wytwarza w różny sposób głośne, hałaśliwe dźwięki, których słucha z przyjemnością i przykłada ucho do wibrujących, dźwięczących powierzchni;

-dzieci podwrażliwe słuchowo lubią przebywać w głośnych pomieszczeniach, np. w łazience przysłuchuje się pralce, a w kuchni mikserowi;

-dziecko z lubością trzaska drzwiami, drze sztywne kartki papieru, najchętniej bawi się hałaśliwymi, piszczącymi zabawkami;

-jak podaje Delacato: „takie dzieci lubią wszystkie rodzaje dźwięków”;

Biały szum

-dziecko z białym szumem w zakresie kanału słuchowego sprawia wrażenie zaabsorbowanego własnymi, wewnętrznymi dźwiękami wydawanymi przez organizm;

-stale wydają jakieś ciche dźwięki i przysłuchują się im;

Smak (tasteizmy)

Nadwrażliwość

-dzieci z nadwrażliwością smakową są niezwykle wybredne w kwestii spożywania posiłków- wypluwają jedzenie zbyt silnie stymulujące kanał smakowy znajdujący się przede wszystkim w kubkach smakowych języka;

Podwrażliwość

-dzieci z niewystarczającą wrażliwością smakową mogą zjeść praktycznie wszystko- często nawet niesmacznie produkty; zagrożeniem dla takiego dziecka są trujące substancje, np. benzyna, farba;

Biały szum

-dzieci z białym szumem w zakresie tasteizmów ciągle czują w ustach jakiś smak; ssą wewnętrzne strony policzków i język, żeby ciągle czuć jakiś smak; często też mają spuchnięte języki na skutek ciągłego próbowania smaku swojej śliny i ssania języka;

Wzrok (blindyzmy, wizualizmy)

Nadwrażliwość

-nagłe, ale kontrolowane ruchy dziecka, np. w przód tył są „znakiem firmowym” dziecka nadwrażliwego wzrokowo;

-dzieci te mają niezwykłą pamięć wzrokową- potrafią odtworzyć niemal wszystko, co widziały, np. książkę telefoniczną;

-widoczna jest fascynacja skomplikowanymi, małymi przedmiotami, np. kosmyk włosów, popękane szkło;

-dziecko nadwrażliwe wzrokowo może przestraszyć nagły błysk światła;

Podwrażliwość

-„znakiem firmowym” dziecka podwrażliwego wzrokowo jest kołysanie się; dzieci te interesują się bardzo źródłami światła- np. promienie słońca wpadające przez okno;

-powszechne jest wyginanie palców i bawienie się dłońmi, a wszystkie tego typu czynności podejmowane są w polu widzenia dziecka;

-dzieci rzucają różnymi przedmiotami i przyglądają się im w locie, a do tego celu wybierają raczej rzeczy lekkie, np. papier, piórka;

Biały szum

-osoba obserwująca dziecko z białym szumem może mieć wrażenie, że patrzy ono „przez” ludzi i rzeczy; zachowuje się ono tak, jakby przyglądały się czemuś bardzo uważnie, ale jego oczy są zwrócony na wewnętrzny świat;

-widzenie dziecka z białym szumem jest często zniekształcone;